روش‌های تشخیص آلرژی
روش‌های تشخیص آلرژی
آلرژی‌ها واکنش‌های نامناسب سیستم ایمنی بدن به موادی هستند که معمولاً بی‌ضررند، مانند گرده، غذاها، داروها و مواد شیمیایی خاص. تشخیص صحیح آلرژی برای مدیریت و درمان مؤثر آن ضروری است. روش‌های مختلفی برای تشخیص آلرژی وجود دارد که پزشکان بر اساس نوع علائم، سابقه پزشکی و عوامل دیگر، از آن‌ها استفاده می‌کنند.
1. شرح حال و معاینه فیزیکی
اولین قدم در تشخیص آلرژی، گرفتن شرح حال کامل از بیمار و انجام معاینه فیزیکی است. پزشک در مورد موارد زیر سوال می‌کند:
- علائم: شامل زمان شروع علائم، شدت آن‌ها، مدت زمان، و عواملی که باعث تشدید یا بهبود علائم می‌شوند. علائم آلرژی می‌توانند شامل عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم، بثورات پوستی، کهیر، تنگی نفس، تهوع، استفراغ و اسهال باشند.
- سابقه پزشکی: شامل آلرژی‌های شناخته شده، بیماری‌های زمینه‌ای، داروهای مصرفی و سابقه خانوادگی آلرژی.
- محیط زندگی و عادات: شامل تماس با حیوانات خانگی، نوع غذاهای مصرفی، و قرار گرفتن در معرض مواد آلرژن احتمالی.
- معاینه فیزیکی: شامل بررسی علائم فیزیکی مانند بثورات پوستی، تورم، و علائم تنفسی.
2. آزمایش‌های پوستی
آزمایش‌های پوستی روش‌های دقیقی برای تشخیص آلرژی‌های استنشاقی (مانند گرده و گرد و غبار) و آلرژی به مواد غذایی و حشرات هستند. انواع مختلفی از آزمایش‌های پوستی وجود دارد:
- آزمایش خراش پوستی (Skin Prick Test): این آزمایش رایج‌ترین نوع آزمایش پوستی است. یک قطره از عصاره آلرژن (مانند گرده، مواد غذایی یا حیوانات خانگی) روی پوست قرار داده می‌شود و با یک وسیله کوچک و استریل، خراشی سطحی در پوست ایجاد می‌شود. سپس پوست از نظر بروز واکنش‌های آلرژیک مانند قرمزی، تورم و خارش در محل خراش، مشاهده می‌شود. نتایج معمولاً طی 15 تا 20 دقیقه مشخص می‌شود.
- آزمایش تزریق پوستی (Intradermal Test): در این آزمایش، مقدار کمی از عصاره آلرژن به داخل پوست تزریق می‌شود. این آزمایش برای تشخیص آلرژی به داروها، سم حشرات و برخی آلرژن‌های دیگر استفاده می‌شود.
- آزمایش پچ (Patch Test): این آزمایش برای تشخیص آلرژی‌های تماسی مانند آلرژی به فلزات (مانند نیکل)، مواد شیمیایی و مواد موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. مواد مشکوک به آلرژی روی یک پچ قرار می‌گیرند و به پوست چسبانده می‌شوند. پس از 48 تا 72 ساعت، پچ برداشته شده و پوست از نظر واکنش‌های آلرژیک بررسی می‌شود.
3. آزمایش خون
آزمایش خون برای تشخیص آلرژی‌ها زمانی استفاده می‌شود که آزمایش‌های پوستی امکان‌پذیر نباشند یا نتایج آن‌ها نامشخص باشد. آزمایش‌های خون می‌توانند آنتی‌بادی‌های خاصی را که در پاسخ به آلرژن‌ها تولید می‌شوند، اندازه‌گیری کنند.
- آزمایش IgE اختصاصی (Specific IgE Test): این آزمایش، میزان آنتی‌بادی IgE را که به یک آلرژن خاص متصل می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند برای تشخیص آلرژی‌های استنشاقی، غذایی و دارویی استفاده شود. نتایج آزمایش خون معمولاً چند روز طول می‌کشد تا آماده شوند.
- آزمایش‌های دیگر: در برخی موارد، آزمایش‌های دیگری مانند شمارش کامل خون (CBC) و اندازه‌گیری سطح تریپتاز برای ارزیابی واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند آنافیلاکسی) انجام می‌شود.
4. چالش خوراکی (Food Challenge)
در این روش، مقدار کمی از ماده غذایی مشکوک به آلرژی، تحت نظارت پزشک به بیمار داده می‌شود. این روش برای تأیید یا رد آلرژی‌های غذایی استفاده می‌شود. چالش خوراکی باید در یک محیط پزشکی با تجهیزات و داروهای لازم برای درمان واکنش‌های آلرژیک احتمالی انجام شود.
5. حذف و چالش (Elimination and Challenge)
این روش شامل حذف یک ماده غذایی مشکوک از رژیم غذایی بیمار برای مدت زمان معین است. اگر علائم آلرژی پس از حذف ماده غذایی بهبود یابد، سپس ماده غذایی دوباره به رژیم غذایی اضافه می‌شود (چالش). اگر علائم دوباره ظاهر شوند، این نشان‌دهنده وجود آلرژی به آن ماده غذایی است.
6. آزمایش‌های دیگر
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای ارزیابی آلرژی‌ها درخواست دهد، از جمله:
- آزمایش عملکرد ریه: برای ارزیابی عملکرد ریه‌ها در صورت وجود علائم تنفسی مانند آسم.
- آزمایش‌های تحریک مخاط بینی: برای ارزیابی واکنش‌های آلرژیک در مخاط بینی.
تفسیر نتایج
پزشک با توجه به نتایج حاصل از روش‌های تشخیصی مختلف، سابقه پزشکی بیمار و علائم وی، تشخیص آلرژی را تأیید می‌کند. تفسیر نتایج آزمایش‌ها باید توسط پزشک متخصص آلرژی و ایمونولوژی انجام شود.
نتیجه‌گیری
تشخیص دقیق آلرژی مستلزم ارزیابی جامع توسط پزشک متخصص است. انتخاب روش‌های تشخیصی مناسب، به نوع علائم، سابقه پزشکی و عوامل دیگر بستگی دارد. با تشخیص صحیح آلرژی، می‌توان برنامه‌های درمانی مناسبی را برای مدیریت و کنترل علائم آلرژی ارائه داد.
